Rodzice wcześniaków mogą już ubiegać się o wydłużony urlop macierzyński

Już od połowy marca rodzice wcześniaków oraz dzieci wymagających dłuższej hospitalizacji tuż po narodzinach mogą ubiegać się o wydłużony urlop macierzyński. Rozwiązanie to zostało wprowadzone wraz z nowelizacją Kodeksu pracy, która weszła w życie 19 marca 2025 roku. Zmiana ta ma na celu wsparcie rodzin w tym szczególnym okresie oraz zapewnienie im większej elastyczności w opiece nad dzieckiem.

Odpowiedź na problemy rodziców

Statystyki pokazują, że liczba dzieci urodzonych przedwcześnie rośnie z roku na rok. Zgodnie z najnowszymi danymi Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w 2023 roku około 24 tysięcy noworodków przyszło na świat zbyt wcześnie. Każde z nich wraz z rodzicami musi spędzić dłuższy czas w szpitalu. Podobna sytuacja dotyczy noworodków, które ze względu na problemy zdrowotne wymagają hospitalizacji tuż po narodzinach. W takich przypadkach rodzice często zmuszeni są wykorzystać część urlopu macierzyńskiego na pobyt w szpitalu, co skraca czas, jaki mogą później spędzić z dzieckiem w domu.

Jak było, a jak jest?

Jeszcze do 19 marca obowiązywał jednolity wymiar urlopu macierzyńskiego dla wszystkich rodziców. Jego długość zależała wyłącznie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosiła od 20 do 37 tygodni. Natomiast nowe przepisy uwzględniają szczególne potrzeby rodziców wcześniaków oraz dzieci wymagających dłuższej hospitalizacji po narodzinach. Dzięki temu możliwe jest wydłużenie urlopu o dodatkowe tygodnie po zakończeniu podstawowego okresu.

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Uzupełniający urlop macierzyński może trwać do 8 lub do 15 tygodni. Ustawodawca uzależnił jego długość od dwóch kwestii: tygodnia ciąży, w którym nastąpił poród oraz masy urodzeniowej dziecka. Tym samym, rodzicom dzieci urodzonych przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nieprzekraczającą 1000 g przysługuje dodatkowy urlop w wymiarze do 15 tygodni. Świadczenie to jest udzielane za każdy tydzień hospitalizacji noworodka, maksymalnie do 15. tygodnia po porodzie.

Natomiast urlop w wymiarze do 8 tygodni przysługuje rodzicom, których dziecko przyszło na świat po ukończeniu 28., lecz przed zakończeniem 37. tygodnia ciąży i ważyło powyżej 1000 g. Analogicznie, urlop ten należy się za każdy tydzień hospitalizacji dziecka, jednak jego długość nie może przekroczyć 8 tygodni po porodzie. Co więcej, dodatkowe 8 tygodni mogą uzyskać także rodzice dzieci urodzonych po ukończeniu 37. tygodnia ciąży, jeśli noworodek wymaga hospitalizacji przez co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni musi przypadać w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie. W takiej sytuacji rodzice mogą ubiegać się o uzupełniający urlop w wymiarze tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, maksymalnie do 8 tygodni.

W przypadku narodzin więcej niż jednego dziecka długość urlopu ustalana jest na podstawie wagi dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz czasu hospitalizacji noworodka, który wymaga najdłuższego leczenia. Co istotne, z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mogą skorzystać nie tylko rodzice biologiczni, ale także rodzice adopcyjni oraz opiekunowie w rodzinach zastępczych, jeśli dziecko wymaga hospitalizacji po objęciu go opieką.

Nowa wysokość zasiłku macierzyńskiego

Przepisy precyzują również kwestie dotyczące wysokości zasiłku macierzyńskiego w czasie trwania dodatkowego urlopu. Niezależnie od jego długości, świadczenie to wynosi 100% podstawy wymiaru. Warto podkreślić, że pełny zasiłek przysługuje wszystkim osobom korzystającym z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, bez względu na to, czy wcześniej wnioskowały o zasiłek w obowiązującej przed wprowadzeniem nowych regulacji wysokości, czyli 81,5%.

Sposób przyznawania uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Podstawową zasadą uzupełniającego urlopu macierzyńskiego jest jego bezpośrednie następstwo po zakończeniu podstawowego wymiaru świadczenia. Dochowanie tego terminu ma kluczowe znaczenie przy ubieganiu się o urlop, dlatego warto o nim pamiętać.

Co należy zrobić, by uzyskać świadczenie? Aby otrzymać uzupełniający urlop należy złożyć pracodawcy wniosek, papierowo lub elektronicznie, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z podstawowego wymiaru urlopu. Powinien on zawierać następujące informacje: imię i nazwisko pracownika, termin zakończenia urlopu macierzyńskiego oraz wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński. Do wniosku trzeba także dołączyć dwa załączniki. Pierwszy to oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka. Natomiast drugi stanowi zaświadczenie wydane przez szpital zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, lub masie urodzeniowej dziecka oraz informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu.

Obowiązki pracodawców w świetle nowych przepisów

Wprowadzenie nowego rodzaju urlopu wiąże się także z koniecznością odpowiedniego przygotowania po stronie pracodawców, zarówno pod względem organizacyjnym, jak i kadrowym. Oprócz zapewnienia warunków umożliwiających udzielenie tego urlopu, istotne będzie także dostosowanie procedur związanych z prowadzeniem dokumentacji pracowniczej. Tą drugą kwestie reguluje znowelizowane rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 535). Nowe regulacje wymagają rozszerzenia części B akt osobowych pracownika o dokumenty dotyczące ubiegania się i korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (art. 180² Kodeksu pracy).

Podsumowanie

Uzupełniający urlop macierzyński to istotne wsparcie dla świeżo upieczonych rodziców wcześniaków i dzieci wymagających dłuższej hospitalizacji. Pełnopłatne świadczenia pozwala skupić się na zdrowiu i dobrostanie dziecka, eliminując jednocześnie obawy finansowe. Aby jednak nowe regulacje mogły w pełni spełniać swoją rolę, kluczowe jest ich skuteczne wdrożenie przez pracodawców. Obejmuje to nie tylko dostosowanie procedur administracyjnych, ale także odpowiednie zarządzanie dokumentacją pracowniczą, tak by rodzice mogli sprawnie i bez przeszkód korzystać z przysługujących im uprawnień.